ดัชนีประสิทธิผลภาครัฐ ก้าวแรกสู่ระบบขับเคลื่อนประเทศไทย

เมื่อสัปดาห์ก่อน ผมในฐานะประธาน ?สภาปัญญาสมาพันธ์? ได้จัดงานแถลงข่าวเปิดตัวสภาปัญญาสมาพันธ์ ซึ่งเป็นหน่วยงานที่ผมและเพื่อนนักวิชาการชั้นนำของประเทศได้รวมตัวกัน เพื่อให้เป็นศูนย์รวมของผู้ทรงคุณวุฒิในหลากหลายแขนงวิชาที่มาร่วมกันศึกษา ค้นคว้า วิจัย ในเรื่องหรือประเด็นสำคัญที่มีผลกระทบต่ออนาคตของประเทศ เพื่อช่วยนำเสนอแนวคิดและกำหนดทิศทางพัฒนาประเทศอย่างมียุทธศาสตร์ที่คมชัด และมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงเชิงนโยบายของประเทศอย่างแท้จริง

งานสำคัญชิ้นแรกของสภาปัญญาสมาพันธ์ คือ การสำรวจความคิดเห็นของประชาชน เพื่อจัดทำ ?ดัชนีประสิทธิผลประเทศไทย (Thailand Effectiveness Index ? TE Index)? หรือ ตัวชี้วัดความเข้มแข็งของ 3 ภาคส่วนที่มีความสำคัญมากต่อการขับเคลื่อนประเทศ ได้แก่ (1) ภาครัฐ (public sector) เช่น สถาบันการเมือง รัฐสภา รัฐบาล ศาล องค์กรอิสระ ส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ องค์การมหาชน ราชการส่วนท้องถิ่น ฯลฯ (2) ภาคเอกชน (private sector) เช่น บรรษัทข้ามชาติ บริษัทเอกชนขนาดใหญ่ ธุรกิจ SMEs ฯลฯ และ (3) ภาคประชาชนหรือภาคประชาสังคม (people sector หรือ civic sector) เช่น มูลนิธิ สมาคม องค์กรชุมชน องค์กรการกุศล ฯลฯ ความเข้มแข็งของทั้ง 3 ภาคส่วนมีความสำคัญมากต่อการขับเคลื่อนประเทศให้เดินไปสู่จุดหมายของประเทศร่วมกัน เพราะภาคส่วนต่าง ๆ ล้วนมีจุดแข็งที่แตกต่างกัน ซึ่งสามารถสนุนเสริมกันและกันได้ หากแต่ละภาคส่วนแข็งแรงเพียงพอ 

ดัชนีประสิทธิผลประเทศไทย หรือ TE Index (เท่ อินเด็ก) จึงประกอบด้วย 3 ดัชนีย่อย ได้แก่ ดัชนีประสิทธิผลภาครัฐ (Public Sector Effectiveness Index ? PBE Index) ดัชนีประสิทธิผลภาคเอกชน (Private Sector Effectiveness Index ? PVE Index) ดัชนีประสิทธิผลภาคสังคม (People Sector Effectiveness Index ? PPE Index) การจัดทำ TE Index ใช้การสำรวจการรับรู้ของประชาชน (perception survey) เก็บข้อมูลจากคนไทยในพื้นที่ต่าง ๆ ทั้งในเขตเมือง นอกเมือง ทุกระดับการศึกษา อาชีพ อายุ รายได้ กระจายเพื่อให้ได้ความเห็นจากกลุ่มต่าง ๆ อย่างครบถ้วน โดยจะดำเนินการสำรวจทุกเดือน เดือนละดัชนี เมื่อครบในหนึ่งไตรมาส จะทำการสำรวจวนซ้ำตามลำดับเพื่อเทียบเคียงความเปลี่ยนแปลง 

TE Index จึงเป็นเครื่องมือหนึ่งที่ช่วยสะท้อนถึงระดับประสิทธิผล หรือความเข้มแข็ง ของทั้ง 3 ภาคส่วนในการขับเคลื่อนประเทศสู่การบรรลุจุดหมายการพัฒนาประเทศ เป็นการมองแต่ละภาคส่วนด้วยสายตาของคนนอก การจัดทำดัชนี้จึงมีบทบาทเป็นกระจกสะท้อนความเห็นสาธารณะ (public opinion) ให้แต่ละภาคส่วนได้มองเห็นตนเองจากมุมมองของประชาชน อันจะนำไปสู่การปรับปรุงพัฒนาให้มีประสิทธิภาพขึ้น ที่สำคัญ การสำรวจอย่างต่อเนื่องทุกไตรมาส จะช่วยให้สามารถติดตามการเปลี่ยนแปลงทำให้เห็นว่ามีการปรับปรุงหรือพัฒนาขึ้นหรือไม่

 

ดัชนีแรกของ TE Index ที่ได้ทำการสำรวจไปแล้วคือ ดัชนีประสิทธิผลของภาครัฐ (PBE)  ซึ่งช่วยสะท้อนให้ความเห็นของประชาชนที่มีต่อภาครัฐโดยรวมว่า ภาครัฐได้ปฏิบัติหน้าที่หรือดำเนินการต่าง ๆ ได้ตามภารกิจและวัตถุประสงค์ในระดับใด เป็นไปตามความคาดหวังของประชาชนมากน้อยเพียงใด โดยที่ ?ภาครัฐ? ในที่นี้ หมายถึง องค์กรของรัฐทุกประเภททั้งในส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และส่วนท้องถิ่น ทั้งภาคการเมือง และภาคระบบราชการ ซึ่งรวมถึงรัฐสภา ศาล รัฐวิสาหกิจ องค์กรมหาชน องค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ 

 

การวัดการรับรู้ของประชาชนถึงประสิทธิผลการทำงานของภาครัฐ ได้พิจารณาจากพันธกิจสำคัญ 2 ด้านหลักของภาครัฐคือ (1) ด้านการกำหนดและบริหารนโยบายสาธารณะ (public policy) เพื่อขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศ และ (2) ด้านการส่งมอบบริการของภาครัฐ (service delivery) ซึ่งเป็นภารกิจพื้นฐานของรัฐในการดูแลชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชน นอกจากนี้ ยังพิจารณาภาครัฐในฐานของสถาบันที่สำคัญทางสังคม (institution) ร่วมด้วย โดยแต่ละด้านได้มีการพิจารณาลงรายละเอียดปัจจัยองค์ประกอบอีกหลายปัจจัย ซึ่งผลจากความเห็นของประชาชน 1,093 ตัวอย่างทั่วถึงประเทศ กระจาย 5 ภูมิภาค ได้แก่ ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง ภาคใต้ และ กรุงเทพฯและปริมณฑล ควบคู่กับการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญอีก 200 ตัวอย่าง พบว่า