วอนรัฐอย่ามองสถิติและงานวิจัยอย่างแยกส่วน

การอ้างว่า พ.ร.บ.สถิติ พ.ศ. hellip; ไม่ใช่กฎหมายคุมโพล เพราะดูเพียงแค่เรื่องสถิตินั้น เป็นการมองเพียงผิวเผิน ไม่ได้พิจารณาความเชื่อมโยงระหว่างสถิติและงานวิจัย จะปลดล็อกได้ ควรแก้ไขนิยาม ldquo;หน่วยงานrdquo; ในมาตรา 4 เพื่อให้เสรีภาพทางวิชาการแก่มหาวิทยาลัยและหน่วยงานจัดสรรทุนวิจัยของรัฐ

เมื่อวันศุกร์ที่ 21 ตุลาคมที่ผ่านมา ผมมีโอกาสแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเรื่อง พ.ร.บ.สถิติแห่งชาติ ร่วมกับ รศ.ชูศักดิ์ ศิรินิล ในฐานะวิปรัฐบาล ผ่านรายการรัฐสภาของประชาชน ทางสถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทยช่อง 11 ซึ่งการพูดคุยครั้งนี้ใช้ชื่อว่า ldquo;กฎหมายควบคุมโพลrdquo; ซึ่งหากพิจารณาจากหัวข้อมีข้อสังเกตเกี่ยวกับร่าง พ.ร.บ.จากการพูดคุยในครั้งนี้ดังนี้

การที่ทางฝ่ายรัฐบาลระบุว่า พ.ร.บ.นี้ไม่ได้เป็นการควบคุมการวิจัย เนื่องจากร่างกฎหมายฉบับนี้ไม่ได้นำงานวิจัยเข้ามาเกี่ยวข้อง และมีชื่อชัดเจนว่า พ.ร.บ.สถิติ หมายถึงจะดูแลเพียงสถิตินั้น ผมมองว่า เป็นการตีความตามตัวอักษร ซึ่งจริงเพียงครึ่งเดียว แต่ยังขาดการพิจารณาหลักความเป็นจริงเกี่ยวกับความเชื่อมโยงของสถิติและการวิจัย

กล่าวคือ การที่ร่างกฎหมายฉบับนี้ตีกรอบในส่วนของสถิติ ซึ่งถือว่าเป็นตัวการตั้งต้นที่จะนำไปประมวลและสังเคราะห์ข้อมูลออกมาเป็นงานวิจัย โดยการให้หน่วยงานที่ทำวิจัยต้องทำวิจัยตามแผนพัฒนาประเทศ ในมาตรา 7 และ 8 รวมถึงต้องส่งรายละเอียดเกี่ยวกับการจัดทำสถิติให้กับสำนักงานสถิติก่อนเริมดำเนินการในมาตรา 9 นั้น การกำหนดเช่นนี้ เป็นการควบคุมตัวการตั้งต้นเพื่อให้การทำสถิติ ที่จะนำไปสู่การสังเคราะห์ข้อมูล เพื่อได้ผลวิจัยที่เป็นไปในทิศทางที่ต้องการ แม้ว่าทางรัฐบาลจะกล่าวว่า ร่างกฎหมายนี้ไม่มีมาตราใดระบุว่า สำนักงานสถิติจะควบคุมงานวิจัยก็ตาม แต่เหตุผลข้างต้นอาจตีความได้ว่าเป็นการควบคุมงานวิจัยในทางอ้อม ซึ่งหากหน่วยงานไม่ปฏิบัติตาม สำนักงานสถิติแห่งชาติสามารถรายงานให้คณะรัฐมนตรีสั่งการตามที่เห็นสมควรได้

ในประเด็นเรื่องการควบคุมเสรีภาพนี้ ผมเคยเสนอข้อคิดเห็นเกี่ยวกับเรื่องการ ldquo;ปลดล็อกrdquo; เรื่องเสรีภาพทางวิชาการของมหาวิทยาลัยและหน่วยงานจัดสรรทุนวิจัยของรัฐ ไม่ว่าจะเป็น วช. หรือ สกว. โดยการแก้ไขนิยามในมาตรา 4 ให้กินความเฉพาะหน่วยงานภาครัฐที่ตอบสนองนโยบายรัฐบาลโดยตรงเท่านั้นที่ต้องแจ้งให้สำนักงานสถิติแห่งชาติทราบเมื่อต้องการเก็บข้อมูล เพื่อให้เสรีภาพจะไม่ถูกคุกคามและแทรกแซงทั้งทางตรงและทางอ้อม เรื่องเกี่ยวกับ พ.ร.บ.สถิติ พ.ศ. hellip;. นี้นับว่ายังมีอีกหลายประเด็นที่ยังเป็นข้อถกเถียงที่เราทุกคนต้องร่วมกันหาคำตอบ จึงอยากฝากมิตรสหายทุกท่านได้ร่วมกันจับตามองและช่วยกันขบคิดเรื่องดังกล่าวร่วมกัน