เอาชนะธรรมชาติสมองชอบคิดลบ

โลกวันนี้วันสุข
คอลัมน์ : HR Tips

ไม่มีใครปฏิเสธว่าตนเองอยากคิดบวกเป็น คิดบวกได้ คิดบวกเป็นนิสัย และพยายามแสวงหาวิธีการต่างๆ ที่สามารถพัฒนาตนเอง ให้เป็นเช่นนั้นได้ แต่ก่อนอื่นลองสำรวจสมองของ เราก่อนว่ามีแนวโน้มคิดแบบใด?

นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าสมองมนุษย์มีความโน้มเอียงที่จะคิดลบ เพราะถูกสร้างขึ้นมาด้วย "อคติเชิงลบ" ซึ่งเป็นธรรมชาติของมนุษย์ที่ต้องต่อสู้เพื่อความอยู่รอดและการดำรงเผ่าพันธุ์ตลอดประวัติ ศาสตร์ ข้อสังเกตสำคัญคือ มนุษย์จะมีปฏิกิริยาตอบโต้และจดจำการถูกลงโทษมากกว่าการได้รับรางวัล เช่น ในยุคสังคมเร่ร่อน หากออกล่าสัตว์แล้ว กวางตัวที่จะยิงได้หนีไปเสียก่อน เราก็ยังล่ากวางตัวใหม่ได้ แต่ถ้าเราไม่สามารถหลบพายุหรือภัยธรรมชาติ หรือไม่สามารถเอาชนะศัตรูต่างเผ่า นั่นหมายถึงไม่เพียงชีวิตที่ต้องสูญสิ้นเท่านั้น แต่อาจหมายถึงการสูญสิ้นเผ่าพันธุ์ไปเลยก็เป็นได้

การเรียนรู้อคติเชิงลบของสมองและรู้ว่าสมองของเราบันทึกประสบการณ์ลบๆไว้มากเพียงใด ถึงเวลาแล้วที่เราจะ "ลบ" ความทรงจำลบๆ และแทนที่ด้วยประสบการณ์เชิงบวก คำแนะนำง่ายๆที่ทุกคนสามารถทำได้ ได้แก่

ฝึกเปลี่ยนมุมมองจาก "ลบ" เป็น "บวก" เรียนรู้ที่จะเก็บเกี่ยวทุกสิ่งดีๆที่เกิดขึ้นในชีวิตด้วยการเปลี่ยนมุมมองจากลบเป็นบวก พยายามหา "จุดดี" ท่ามกลาง "จุดเสีย" ทั้งหมด หา "ความงดงาม" ท่ามกลาง "ความน่าเกลียด" ทั้งหลาย หา "ความสุข" ท่ามกลาง "ความทุกข์" ที่เกิดขึ้น และหา "ความจริง" ท่ามกลาง "ความหลอกลวง" ด้วยหลักคิดพื้นฐานว่า ไม่มีสิ่งใดเลวร้าย 100% โดยไม่มีส่วนดีเลย

จดบันทึกเฉพาะ "เรื่องดี"ในแต่ละวันหากเราลองใช้เวลาสัก 5-10 นาทีในช่วงค่ำๆหรือก่อนนอน หวนคิดถึงเรื่องดีๆที่ผ่านเข้ามาตลอดวันนั้น แม้เป็นเรื่องเล็กๆน้อยๆ และหาสมุดบันทึกมาจดบันทึกเฉพาะ "เรื่องดี" เรื่องที่เราซาบซึ้ง เรื่องที่เรารู้สึกขอบคุณ เรื่องที่เราเป็นสุข แม้เรื่องเล็กๆ น้อยๆ เช่น วันนี้ดีจังที่อา กาศดี ขอบคุณสำหรับความ เข้มแข็งในการเผชิญปัญหาของเราเอง ขอบคุณเพื่อนที่ให้คำแนะนำดีๆ ขอบคุณสำหรับคำตำหนิของหัว หน้าทำให้เราเรียนรู้ข้อบกพร่องของตนเอง ฯลฯ

เราควรฝึกมองสิ่งดีๆให้มาก เพื่อให้สมองตัดวงจรที่ตอบโต้ในทางลบ และสั่งสมประสบการณ์ที่เป็นบวกให้มากที่สุด เพื่อสร้างเส้นทางใหม่ให้มีแนวโน้มคิดบวกอย่างเป็นธรรมชาติ

ศ.ดร. เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์
นักวิชาการอาวุโส ศูนย์ศึกษาธุรกิจและรัฐบาล มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด
kriengsak@kriengsak.com, http://www.kriengsak.com