พ.ศ.2561 คนจนหมดประเทศ: เป็นไปได้หรือไม่? ต้องทำอย่างไร?

1) พิจารณาจากประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2531–2559 ยังไม่เคยมีรัฐบาลใดที่สามารถลดจำนวนคนยากจนได้ 5.8 ล้านคนในปีเดียวมาก่อน ค่าเฉลี่ยของจำนวนคนยากจนที่ลดลง นับตั้งแต่ปี พ.ศ.2531–2559 อยู่ที่ประมาณ 1.5 ล้านคนต่อปีเท่านั้น โดยช่วงที่คนยากจนลดลงมากที่สุดและเร็วที่สุด คือ ช่วงปี พ.ศ. 2543-2545 คนยากจนลดลงจาก 25.8 ล้านคน เหลือ 19.9 ล้านคน หรือ ลดลง 5.9 ล้านคนใน 2 ปี ซึ่งเป็นผลมาจากภาวะเศรษฐกิจที่ฟื้นตัวอย่างต่อเนื่อง ทำให้ระดับรายได้ของคนไทยขยายตัวมากขึ้น ประกอบกับเศรษฐกิจมีเสถียรภาพ อัตราเงินเฟ้อไม่เปลี่ยนแปลงมากนักจึงเป็นเหตุให้คนยากจนลดลงอย่างรวดเร็ว¹

 

2) พิจารณาจากนโยบายที่จะดำเนินการ แน่นอนว่าการดำเนินการแก้ไขปัญหาความยากจนนั้นต้องอาศัยมาตรการจำนวนมาก ไม่สามารถพึ่งบางมาตรการบางนโยบายได้ นอกจากนี้เราอาจยังไม่สามารถตัดสินจากนโยบายจำนวนเล็กน้อยที่เห็นในสื่อได้ว่านโยบายเหล่านี้จะช่วยทำให้คนจนหมดประเทศในปี พ.ศ. 2561 ได้หรือไม่ แต่หากว่ารัฐไม่มีมาตรการเพิ่มเติม หรือแนวคิดในการดำเนินนโยบายยังเป็นลักษณะเดิมผมคิดว่าคงไม่สามารถทำให้คนยากจนหมดไปจากประเทศได้ เนื่องจาก นโยบายที่ออกมานั้นเป็นนโยบายที่ “พึ่งพารัฐเป็นหลัก” (นำเงินงบประมาณที่จัดเก็บจากท้องถิ่นไปให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทำโครงการ) ซึ่งไม่เพียงพอ เพราะงบประมาณภาครัฐนั้นมีจำกัดและมีความล่าช้าในกระบวนการไม่ว่าจะเป็นการเบิกจ่ายและการดำเนินโครงการ นอกจากนี้ยังเป็นนโยบายที่ “พึ่งพาภายในประเทศเป็นหลัก” (ค่าใช้จ่ายจากการท่องเที่ยวท้องถิ่นมาหักลดหย่อนภาษีได้ 1.5 หมื่นบาท) ซึ่งมีแรงขับเคลื่อนไม่เพียงพอที่จะทำให้คนยากจนหมดไป เพราะเศรษฐกิจที่เติบโตในขณะนี้เป็นผลจาการเติบโตของการส่งออกเป็นหลัก ขณะที่กำลังซื้อในประเทศนั้นยังชะลอตัว เห็นได้จากภาคเกษตรที่รายได้หดตัว และการเก็บภาษีมูลค่าเพิ่มที่ตํ่ากว่าเป้า เป็นต้น

 

 

คนยากจนอาจจะไม่หมดไปในปี พ.ศ. 2561 แต่ภาครัฐสามารถทำให้คนยากจนลดลงอย่างรวดเร็วกว่าที่ผ่านมาได้หากดำเนินนโยบายที่ถูกต้องเหมาะสม ซึ่งที่ผ่านมาผมได้เสนอแนะแนวทางไว้จำนวนมาก เช่น

 

2.1 ดึงดูดนักท่องเที่ยวจากต่างประเทศ 200 ล้านคน ในปี พ.ศ. 2573 (ค.ศ. 2030) (อ่านข้อเสนอเรื่องการดึงดูดนักท่องเที่ยวของผมเพิ่มเติมได้จากบทความเรื่อง “ยุทธศาสตร์การท่องเที่ยวเพื่อการสร้างชาติ” ในกรุงเทพธุรกิจออนไลน์ วันที่ 2 พ.ค. 2560 - http://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/641108)

 

นโยบายการท่องเที่ยวที่จะช่วยให้คนไทยพ้นจนต้องเป็นนโยบายที่เน้นส่งเสริมการท่องเที่ยวจากต่างประเทศไม่ใช่ในประเทศดังที่ภาครัฐวางแผนจะทำ ผมเชื่อว่าการส่งเสริมการท่องเที่ยวจากต่างประเทศเป็นวิธีที่เป็นไปได้มากที่สุดที่จะทำให้ประเทศเป็นประเทศรายได้สูงในระยะสั้นและระยะปานกลาง เนื่องจาก

 

1) ประเทศไทยยังไม่สามารถผลิตนวัตกรรมที่มูลค่าเพิ่มสูงได้ทันทีในระยะสั้นเพราะโครงสร้างพื้นฐานและบุคลากรยังไม่มีคุณภาพเพียงพอ การนำงานวิจัยไปใช้เชิงพาณิชย์ยังอยู่ในระดับตํ่า เป็นต้น

 

2) ที่ผ่านมาหลายประเทศใช้การท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือในการผลักดันประเทศเป็นประเทศรายได้สูง เช่น ไซปรัส รายได้จากการท่องเที่ยวตํ่าสุดประมาณร้อยละ 2.1 ต่อจีดีพี ในปี พ.ศ. 2518 เป็นร้อยละ 23.4 ในปี พ.ศ. 2533 หรือ อุรุกวัยที่ภาคการท่องเที่ยวสร้างรายได้ให้แก่ประเทศ ร้อยละ 12.76 ของจีดีพีในช่วงปี พ.ศ. 2543-2549 และเพิ่มเป็นเฉลี่ยอยูที่รอ้ ยละ 15.04 ของจีดีพีในชว่ งป ี พ.ศ. 2550-2557 เป็นต้น

 

 

แทนที่จะพึ่งพาทรัพยากรของรัฐเป็นหลัก รัฐต้องหาแนวทางในการนำทรัพยากรของเอกชนหรือคนที่มีความมั่งคั่งมากระจายให้กับสังคมมากขึ้น เช่น

 

1) ส่งเสริมให้คนรวยลงทุนทางสังคม ทั้งการลงทุนโดยตรง เช่น การจัดตั้ง SE, การจัดตั้งมูลนิธิ, การทำ CSR หรือ การลงทุนผ่านตลาดหรือกองทุน เช่น การระดมทุนผ่าน social investment fund เป็นต้น

 

2) มอบหมายภารกิจให้คนรวยหรือบริษัทแต่ละแห่งช่วยรับผิดชอบการแก้ปัญหาสังคมอยา่ งเฉพาะเจาะจง เชน่ การมอบหมายใหบ้ ริษัทจับคูกั่บโรงเรียน เพื่อชว่ ยพัฒนาคุณภาพการศึกษาในระยะยาว จนมีสัมฤทธิผลทางการศึกษาที่ดีขึ้น การสร้างค่านิยมหรือแรงกดดันทางสังคม เพื่อให้คนรวยบริจาคเงินมากขึ้น

 

 

 

แหล่งที่มาของภาพ :