เมื่อวันที่ 25 มิถุนายนที่ผ่านมา สมาคมรัฐศาสตร์แห่งประเทศไทยจัดอภิปรายเรื่อง 74 ปีกับอนาคตประชาธิปไตยไทยเนื่องในโอกาสครบรอบ74 ปี แห่งการปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข มีประเด็นหนึ่งที่น่าสนใจในการเสนอแก้ไขรัฐธรรมนูญ จากการอภิปรายของ ศ.ดร.ลิขิต ธีรเวคิน หัวหน้าพรรคพลังแผ่นดินไทย ท่านได้เสนอให้แก้ไขสัดส่วนสมาชิกวุฒิสภา โดยเสนอว่า ควรเลือกตั้งจังหวัดละ1 คน ที่เหลือแบ่งสัดส่วนแต่งตั้งจากสมาคมวิชาชีพต่าง ๆ นักวิชาการ หรืออดีตรัฐมนตรี

ในประเด็นนี้สอดคล้องกับแนวคิดที่ผมได้เคยเสนอไว้ในหนังสือ “เปิดโลกความคิดมองวุฒิสภาไทย” ตั้งแต่ปี พ.ศ.2538 ในช่วงที่กำลังเตรียมการร่างรัฐธรรมนูญใหม่ (ฉบับประชาชน พ.ศ.2540) แต่น่าเสียดายที่ครั้งนั้นไม่ได้ถูกนำไปพิจารณา

ภายหลังจากการประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับประชาชน พ.ศ. 2540 จนถึงปัจจุบัน ประเทศไทยเลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภาแล้ว 2 ครั้ง เราคงยอมรับร่วมกันว่า มีปัญหาเกิดขึ้น สว.บางคนนั้น กลายเป็นตัวแทนของกลุ่มการเมืองแทนการเป็นตัวแทนของประชาชน  วุฒิสภากลายเป็นสภาเครือญาตินักการเมือง เกิดความคลุมเครือและความไม่มั่นใจในหมู่ประชาชนว่า กลุ่มบุคคลเหล่านี้จะสามารถเป็นตัวแทนทำหน้าที่ สว.ได้อย่างชอบธรรมมากน้อยเพียงใด

เมื่อปี พ.ศ.2538 ในขณะที่ผมดำรงตำแหน่งรองประธานคณะอนุกรรมการประชาสัมพันธ์และรับฟังความคิดเห็น คณะกรรมการปฏิรูปการเมือง (คปก.) ได้เสนอที่มาของวุฒิสมาชิก  โดยส่วนแรกแบ่งตามเกณฑ์ทางภูมิศาสตร์ - วุฒิสมาชิกมาจากการเลือกตั้ง จังหวัดละ 1 คน รวม 76 คน วุฒิสมาชิกจะกลายเป็นตัวแทนของจังหวัดโดยตรงต้องรับผิดชอบต่อคนทั้งจังหวัด 

ส่วนที่สองแบ่งตามเกณฑ์ตัวแทนประชาชนกลุ่มต่างๆ - โดยแบ่งสัดส่วนที่เหมาะสมตามสาขาอาชีพและกลุ่มผลประโยชน์ในสังคมให้ครบถ้วน ครอบคลุมคนกลุ่มน้อยและกลุ่มคนด้อยโอกาส   เพื่อแสดงให้เห็นว่าระบอบประชาธิปไตยนั้นแม้ว่าจะมาจากเสียงส่วนใหญ่ แต่เสียงส่วนใหญ่ก็ไม่สามารถมากดหรือเอาเปรียบเสียงส่วนน้อยของสังคมได้  ตัวแทนประชาชนกลุ่มต่าง ๆ เหล่านี้ สามารถแบ่งได้เป็น 8 กลุ่ม คือตัวแทนวิชาชีพและด้านต่าง ๆ องค์กรพัฒนาเอกชน (เอ็นจีโอ) อดีตข้าราชการทหารและพลเรือน ตัวแทนชนกลุ่มน้อยในประเทศ ตัวแทนกลุ่มคนด้อยโอกาสในสังคม สื่อมวลชน องค์กรศาสนา สถาบันวิชาการและสถาบันการศึกษา

อย่างไรก็ตาม ในประเด็นคณะกรรมการสรรหาวุฒิสมาชิก คงต้องมีการทบทวนวิธีที่จะได้คนที่เป็นตัวแทนของกลุ่ม ควรมีการคัดเลือกอย่างดี เพื่อให้มีความเป็นอิสระอย่างแท้จริง ไม่เปิดช่องให้ผู้มีอำนาจเข้ามาชี้นำได้