แนะอธิษฐาน/สวดมนต์ได้ประโยชน์สัมพันธ์ 4 ระบอบชีวิต

โลกที่มีความสลับซับซ้อนมากขึ้นส่งผลทำให้ผู้คนต้องเผชิญกับความยุ่งยาก วุ่นวาย และวิกฤตชีวิต มากขึ้น หลายคนเลือกหันกลับมาแสวงหาความสงบทางจิตใจหรือที่พึ่งทางใจ เช่น การอธิษฐานหรือการสวดมนต์ เป็นต้น
การอธิษฐานหรือการสวดมนต์มีประโยชน์หรือผลดีหลายประการ ไม่เฉพาะประโยชน์ทางด้านจิตใจ เช่น การทำให้เกิดสมาธิ การมีสติ การเกิดความรู้สึกผ่อนคลาย การลดความเครียดหรือความวิตกกังวล การเยียวยารักษาจิตใจ เป็นต้น มีผลการศึกษาจำนวนหนึ่งระบุ การอธิษฐานหรือการสวดมนต์มีประโยชน์ต่อสุขภาพร่างกายด้วยเช่นเดียวกัน เช่น การบำบัดโรค เป็นต้น

ผมนำเสนอความคิดเอาไว้ในหนังสือ สร้างชาติด้วยธรรม: นำสยามสู่อารยะ เกี่ยวกับระบอบชีวิต 4 ระบอบ ประกอบด้วย ระบอบมนุษย์ ระบอบชุมชน ระบอบธรรมชาติ และระบอบเทวะหรือระบอบข้ามมนุษย์ มนุษย์มีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กับ 4 ระบอบนี้ทั้งโดยรู้ตัวและไม่รู้ตัว

การอธิษฐานหรือการสวดมนต์ควรมีส่วนเสริมสร้างความสัมพันธ์กับ 4 ระบอบชีวิตดังกล่าวนี้ ควรมีประโยชน์มากกว่าเพื่อประโยชน์ส่วนตน แต่ควรเกิดประโยชน์ครบทั้งต่อ ระบอบมนุษย์ ระบอบชุมชน ระบอบธรรมชาติ และระบอบเทวะหรือระบอบข้ามมนุษย์ ดังนี้

1.ระบอบมนุษย์ มนุษย์ประกอบด้วย กาย (Body) = ร่างกาย ใจ (Soul) = ความคิด การตัดสินใจ และอารมณ์ จิต (Spirit) = จิตวิญญาณ มนุษย์จะมีความสุขแท้จริงเมื่อทั้ง 3 องค์ประกอบดังกล่าวนี้ได้รับการตอบสนองอย่างครบถ้วน เช่น การมีสุขภาพร่างกายแข็งแรง ไม่เจ็บไข้ได้ป่วย การมีความสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบข้าง การมีสำนึกผิดชอบชั่วดี เป็นต้น การอธิษฐานหรือการสวดมนต์ควรส่งเสริมให้มนุษย์ได้รับการตอบสนองครบทุกองค์ประกอบดังกล่าวนี้ บูรณาการชีวิตทางโลกและทางธรรมเข้าด้วยกัน เช่น การอธิษฐานหรือการสวดมนต์เพื่อผู้อื่นหรือการแผ่เมตตาให้กับผู้อื่น การใคร่ครวญชีวิตของตนเองตามธรรมะหรือหลักธรรมคำสอน การระลึกถึงผู้อื่นและสังคมอย่างเป็นธรรม เป็นต้น

2.ระบอบชุมชน มนุษย์ต้องอยู่ร่วมกันเป็นชุมชน เช่น ครอบครัว ประชาคมโลก เป็นต้น ในการอยู่ร่วมกันเป็นชุมชนย่อมมีระบอบสิทธิอำนาจระหว่างผู้ปกครองและผู้อยู่ภายใต้การปกครอง เช่น พ่อแม่ปกครองลูก ครูอาจารย์ปกครองนักเรียน หัวหน้า/ผู้นำปกครองลูกน้อง/ผู้ตาม ผู้นำอุดมการณ์ทางจิต (ผู้นำศาสนา) ปกครองสาวก/สมาชิกผู้ศรัทธา ผู้ปกครอง/รัฐปกครองประชาชน เป็นต้น การอธิษฐานหรือการสวดมนต์ควรส่งเสริมให้ความสัมพันธ์ระหว่างตนเองและกลุ่มคนต่าง ๆ เหล่านี้ดีขึ้น โดยมีธรรมะเป็นศูนย์กลางในการอธิษฐานหรือการสวดมนต์ เช่น การอธิษฐานหรือการสวดมนต์เพื่อผู้ปกครองหรือผู้อยู่ใต้การปกครองหรือการแผ่เมตตาให้กับกลุ่มคนเหล่านี้ การระลึกถึงกลุ่มคนเหล่านี้อย่างมีธรรมะ ในทางที่ถูกต้องดีงาม เป็นต้น

3.ระบอบธรรมชาติ มนุษย์เป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติและธรรมชาติเป็นส่วนหนึ่งของมนุษย์ มนุษย์และธรรมชาติควรอยู่ร่วมกันอย่างช่วยเหลือเกื้อกูลกัน เช่น พฤกษโลก (Plant Kingdom) สัตวโลก (Animal Kingdom) กายภาพโลก (Matter Kingdom) เช่น แผ่นดิน ภูเขา ทะเล แม่น้ำ และสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ ฯลฯ จักรวาล (Universe/Cosmos) เช่น โลก ดาวเคราะห์ ดวงอาทิตย์ ดวงดาว จักรวาล ฯลฯ เป็นต้น การอธิษฐานหรือการสวดมนต์ควรส่งเสริมให้เกิดความสัมพันธ์อันดีระหว่างมนุษย์และธรรมชาติอย่างมีธรรม เช่น การอธิษฐานหรือการสวดมนต์เพื่อสัตวโลก การแผ่เมตตาให้กับสัตว์ต่าง ๆ การระลึกถึงธรรมชาติด้วยใจขอบคุณ เป็นต้น

4.ระบอบเทวะ/ระบอบธรรมะหรือระบอบข้ามมนุษย์ มนุษย์มีความสัมพันธ์กับระบอบเทวะ (ระบอบธรรมะ) หรือระบอบข้ามมนุษย์ สัจธรรมเป็นต้นธารของระบอบดังกล่าว มนุษย์ค้นพบสัจธรรมแล้วบางส่วนและบางส่วนมนุษย์กำลังแสวงหาอยู่ เช่น หลักธรรมคำสอนต่าง ๆ กฎธรรมชาติ กฎการอยู่ร่วมกัน กฎศีลธรรม เป็นต้น การอธิษฐานหรือการสวดมนต์ควรส่งเสริมให้มนุษย์มีความสัมพันธ์กับระบอบเทวะ-ระบอบธรรมะหรือระบอบข้ามมนุษย์ดังกล่าวนี้ดีขึ้น เช่น การอธิษฐานหรือการสวดมนต์ตามสัจธรรม การสงบใจใคร่ครวญสัจธรรม เป็นต้น

การอธิษฐานหรือการสวดมนต์ควรเป็นประโยชน์ช่วยพัฒนาความสัมพันธ์ครบ 4 ระบอบชีวิต ได้แก่ ระบอบมนุษย์ ระบอบชุมชน ระบอบธรรมชาติ และระบอบเทวะ-ระบอบธรรมะหรือระบอบข้ามมนุษย์ ช่วยให้มนุษย์ปลดปล่อยตนเองจากความเห็นแก่ตัว แต่เห็นแก่ผู้อื่นและสังคมส่วนรวม ขัดเกลาจิตสำนึกผิดชอบชั่วดีของตนเองตามธรรม รวมถึงสัมพันธ์กับธรรมชาติอย่างมีจิตสำนึก

แหล่งที่มา : Mix Magazine
มี.ค. 2024 

ศ.ดร.เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์
นักวิชาการอาวุโส มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด
ประธานสถาบันการสร้างชาติ (NBI)
ประธานสถาบันอนาคตศึกษาเพื่อการพัฒนา (IFD)
kriengsak@kriengsak.com, www.drdancando.com
www.facebook.com/drdancando