ระวังช่องว่างกฎหมายคุมกำเนิดนักดริ๊ง

เรียนมิตรสหายที่เคารพรัก

รัฐบาลกำลังอยู่ระหว่างการพิจารณาเพื่อเสนอร่าง พ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. .... ที่ห้ามมิให้มีการโฆษณาเหล้า-เบียร์ทางโทรทัศน์ตลอด 24 ชั่วโมง ยกเว้นโฆษณาที่ถ่ายทอดสดมาจากต่างประเทศ นอกจากนี้ยังห้ามจำหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ให้ผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 25 ปี

ผมเห็นด้วยในหลักการของร่าง พ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ที่มีเป้าหมายเพื่อป้องกันนักดื่มหน้าใหม่และลดการกระตุ้นนักดื่มหน้าเก่า แต่การห้ามไม่ให้มีการโฆษณาเหล้า-เบียร์ทางโทรทัศน์ตลอด 24 ชั่วโมงเพียงมาตรการเดียว อาจไม่ครบถ้วน และไม่เพียงพอต่อการแก้ปัญหาดังกล่าว

การที่กฎหมายพยามปิดช่องทางโฆษณาทุกช่องทาง จะทำให้บริษัทผู้ผลิตตอบสนองด้วยกลยุทธ์ที่กฎหมายครอบคลุมไปไม่ถึง เช่น การใช้วิธีลงสื่อโฆษณาในเว็บไซต์ที่มีชื่อเสียงและได้รับความนิยมจากต่างประเทศ โดยเฉพาะเว็บไซต์ประเภทกีฬา บันเทิง สืบค้นข้อมูล (search engine) นอกจากนี้ยังอาจเกิดวิธีการโฆษณาที่พัฒนารูปแบบใหม่ ๆ โดยการจ้างบริษัทที่ให้บริการรับส่งต่ออีเมล (Forward mail) โดยบริษัทเหล่านี้สามารถส่งโฆษณาไปทาง e-mail address ได้ทั่วโลก ซึ่งธุรกิจนี้ได้เกิดขึ้นแล้วและกำลังได้รับความนิยมในต่างประเทศ

ผู้ผลิตสุราและเบียร์อาจจะหันมาใช้กลยุทธ์สงครามราคา (war price) โดยคาดกันว่าบริษัทเหล้า-เบียร์จะผลิตเหล้านอก/เหล้าสีราคาถูกออกมาขายแข่งกันเพื่อล่อใจนักดื่ม ทำให้ผู้มีรายได้น้อยบริโภคมากขึ้น และมากไปกว่านั้น การแข่งขันจะพัฒนาไปสู่กลยุทธ์ขายตรง (direct sale) ซึ่งกลยุทธ์นี้ไม่ต้องเสียค่าโฆษณา แต่ใช้วิธีการสร้างเครือข่ายนักดื่ม โดยการสร้างแรงจูงใจด้วยผลตอบแทนสูง หากสามารถพานักดื่มหน้าใหม่เข้ามาเป็นเครือข่ายและขยายออกไปเรื่อย ๆ เรียกว่าการตลาดแบบ MLM นอกจากนี้ บริษัทผู้ผลิตเครื่องดื่มมึนเมาอาจมีวิธีการหรือกลยุทธ์อื่น ๆ อีกที่สามารถจะนำมาใช้ได้โดยไม่ผิดกฎหมาย

สำหรับมาตรการห้ามผู้มีอายุต่ำกว่า 25 ปีซื้อเหล้า-เบียร์นั้น แม้เป็นความตั้งใจที่ดี แต่การปัญหาที่จะพบอย่างแน่นอนคือการบังคับใช้กฎหมายที่ขาดประสิทธิภาพ เจ้าหน้าที่ใช้อำนาจแสวงหาผลประโยชน์โดยมิชอบ และความพยายามหลบหลีกหรือหาช่องว่างของกฎหมาย เช่น การลักลอบซื้อ-ขาย หรือการให้ผู้ที่มีอายุเกินกว่า 25 ปีมาซื้อเหล้า-เบียร์แทน เป็นต้น

ดังนั้น ก่อนที่จะประกาศใช้ร่าง พ.ร.บ.ดังกล่าวนี้ รัฐบาลควรทำการศึกษาวิเคราะห์ผลกระทบและความเป็นไปได้ที่อาจเกิดขึ้น รวมถึงการกำหนดมาตรการที่ครบถ้วนอย่างเป็นระบบ เพื่อจะสามารถแก้ปัญหาได้อย่างแท้จริง